www.shipman.fora.pl

Karrex

Galera

Okręt o napędzie wiosłowym, często wspomaganym przez żagle. Używany był przede wszystkim na Morzu Śródziemnym od czasów starożytnych (Egipt, Fenicja, Grecja, Kartagina, Rzym, Bizancjum) aż do XIX wieku. Do wiosłowania często wykorzystywano niewolników, jeńców lub skazańców, zwanych galernikami.

Nazwa galera pochodzi od mieczowej ryby – galeos, której głowa do złudzenia przypominała mieczowe zakończenie galer. Kariera galer jest długa, ich początki sięgają starożytności a kończy bitwa pod Lepanto (1571) – w której to spotkało się ok. 550 galer i galeas w wojnie Ligi Świętej (Hiszpania, Wenecja, Genua, Państwo Kościelne) z Turkami osmańskimi. Choć nawet po tej bitwie możemy spotkać galery nadal, aż do XIX w., jednak pełniły wtedy już funkcje bardziej honorowe i reprezentacyjne.

Były to statki o napędzie wiosłowym i jako pierwsze zostały wykorzystane w armiach właśnie Wenecji, Genui i Amfli. Były niezwykle smukłe, ponieważ ich stosunek szerokości do długości wynosił 1:6, na koniec nawet 1:9 co przy napędzie wiosłowym pozwalało uzyskać całkiem spore prędkości. Początkowo galery posiadały dwa, trzy, cztery i więcej rzędów wioseł, ale już od XIV w. drugi rząd zanika. Dodatkową nowością staje się stosowanie apostis, czyli podłużnej belki na której oparte były wiosła, zamiast, jak wcześniej, otworów wiosłowych. Na jedną burtę przypada 20-26 wioseł. Przy dalszej ewolucji, wiosło zaczyna ważyć 250 kg i w takiej konfiguracji obsługuje je ok. 5-8 galerników. W XIII w. pojawia się nadbudówka rufowa, a w XV w. ster zawiasowy.

Zmiany następowały również w ożaglowaniu. Choć galery posiadały wiosła, jako napęd dodatkowy stosowały żagle łacińskie. Początkowo był to jeden żagiel, od XV w. dwa. Reje żagli były niesłychanie długie, jednak mimo to, ożaglowanie takie nie nadawało się do napędzania tak dużych jednostek, dodatkowo było refowane przed bitwą i galera zdana była na łaskę wioślarzy. Główną bronią galer był taran (potem również tarany boczne), którego zastosowaniem było oczywiście taranowanie jednostki przeciwnej, lub złamanie jej wioseł. Dodatkowo posiadały mostek abordażowy.

W XV w. na galerach pojawiają się działa. Znajdują się w nadbudówce dziobowej w liczbie 3-7. Największe (24-26 funtów) znajduje się z przodu, a mniejsze po bokach. Oprócz galer wytworzyło się jeszcze kilka podobnych tworów, takich jak ćwierćgalery, półgalery i galeasy, których nazwa pochodzi od galera grossa. Zmierzch galer podyktowany był pojawieniem się właśnie artylerii, która w połączeniu z galeonem nie dawały tym jednostkom już szans rozwoju. Jako fakt warty uwagi trzeba wspomnieć, że to właśnie dla galer został opracowany nowy sposób budowy jednostek - szkieletowy, który zrobił w późniejszym czasie tak zawrotną karierę.

Typy galer

Starożytne

* monera (monorema) - jednorzędowiec
* diera (birema, duorema) - dwurzędowiec
* triera (trirema) - trójrzędowiec
* tetrera (quadrirema) - czterorzędowiec
* pentera (quinquerema) - pięciorzędowiec
* hexera (sexirema) - sześciorzędowiec
* heptera (septirema) - siedmiorzędowiec
* octera - ośmiorzędowiec
* poliera - wielorzędowiec (najbardziej popularna była triera)
* quadragintarema - czterdziestorzędowiec
* pentecontera - rodzaj monery o 50 wiosłach - po 25 z każdej strony statku
* hemiolia
* trihemiolia
* liburna - galera rzymska
* dromona (dromon) - galera bizantyjska

Nowożytne

* [link widoczny dla zalogowanych] (galeazza, galeasa; tur. mahon) - galera duża
* [link widoczny dla zalogowanych] (galiot, galeotta) - półgalera, galera mała
* bergantina - ćwierćgalera
* fusta
* panfina - ciężka galera transportowa
* skampaweja - lekka rosyjska galera

Galeas (galeasa; wł. galeazza, tur. mahon)
- okręt wiosłowo-żaglowy używany od końca XVI wieku do połowy XVIII wieku.

Wyporność tych okrętów mogła wynosić nawet 500 łasztów, długość dochodziła do 80 metrów, a szerokość do 16 metrów. Obok wioseł napęd okrętu stanowiło ożaglowanie trójkątne rozmieszczone na trzech masztach.

Artyleria tych wielkich okrętów porównywalna była niekiedy z liniowcami - dochodziła do 60 dział. Ciężkie działa (30-40) umieszczano na nadbudówkach rufowej i dziobowej. Na śródokręciu ustawiano jedynie lekkie działa - stąd galeasy nie prowadziły głównego ognia burtami, jak to np. czyniły fregaty czy liniowce. Załoga sięgała 700 ludzi, w tym około 400 wioślarzy umieszczonych pod pokładem (na jedno wiosło przypadało ich 5- Cool

.

Bucentaur - paradna galera dożów weneckich - spalona na rozkaz Napoleona w 1798